Lechnicki Zdzisław (1890–1959), rolnik, działacz społeczny, poseł. Ur. 7 VI w Serebryszczach w pow. chełmskim. Był synem Felicjana, właściciela dóbr Święcica i Serebryszcze, i Marii z Hemplów, bratem Tadeusza (zob.) i przyrodnim bratem Felicjana (zob.). Do szkoły średniej uczęszczał w Lublinie; należał do zakonspirowanej, trójzaborowej organizacji młodzieży gimnazjalnej «Przyszłość» («Pet») i do podporządkowanej «Pet»-owi tajnej Organizacji Młodzieży Narodowej Szkół Średnich. W starszych klasach zajmował odpowiedzialne stanowiska kierownicze w organizacjach, w ramach których prowadził od r. 1905 wytrwale walkę o szkołę polską i był współorganizatorem bojkotu szkoły rosyjskiej. W r. szk. 1908/9 zapisał się na kursy rolnicze przy Tow. Kursów Naukowych w Warszawie. Na pierwszym roku studiów został przyjęty do Grup Narodowych, a następnie do Grupy Koleżeńskiej i Koła Braterskiego Związku Młodzieży Polskiej «Zet». W l. 1910–1 był przewodniczącym Warszawskiego Komitetu Okręgowego «Zet» i powierzono mu kierownictwo najważniejszego odcinka pracy: Komisji Szkolnej. Doprowadził, osłabiony po rozłamie zarzewiackim w r. 1910, «Pet» do ponownego rozkwitu; twardo utrzymał, mimo wielkich trudności, przy współudziale sekretarza Centralizacji «Zet»-u K. Wyszyńskiego, dalszy bojkot szkoły rosyjskiej. Umiał wyrabiać w młodzieży poczucie odpowiedzialności i gotowości do walki o Polskę niepodległą. Po ukończeniu Kursów Naukowych w Warszawie w r. 1911 L. objął gospodarstwo w Święcicy pod Chełmem. Był zamiłowanym rolnikiem; działał też w radzie gminnej w Olchowcu, w zarządach Kasy Oszczędnościowo-Pożyczkowej i Straży Pożarnej oraz w miejscowych organizacjach rolniczych. Systematycznie dojeżdżał do Warszawy i w dalszym ciągu miał decydujący głos w ruchu zetowym. Na swoim terenie współpracował (1915–8) w czasie wojny z Polską Organizacją Wojskową (POW), udzielając pomocy zagrożonym aresztowaniem członkom POW, wspierając organizację finansowo itp. Z powodu kalectwa nogi nie mógł wstąpić w r. 1914 do Legionów, ale zasilał je pieniężnie i w naturze.

W r. 1915 L. został członkiem Komitetu Wydziału Narodowego w Lublinie, skupiającego działaczy PPS, PSL «Wyzwolenie» i in. W r. 1918 na wezwanie władz «Zet»-u wziął wybitny udział w organizowaniu i objął kierownictwo Straży Kresowej, której celem były prace kulturalno-oświatowe na kresach wschodnich. Był też czynnym członkiem Związku Patriotycznego, stanowiącego kontynuację «Zet»-u w starszym społeczeństwie. W l. 1926–8 L. przewodniczył, utworzonej wówczas z połączenia Związku Strzeleckiego, Związku Osadników Wojskowych oraz Związku Powstańców Śląskich, sanacyjnej organizacji politycznej p. n. Związek Naprawy Rzeczypospolitej, którego organem był tygodnik „Przełom”, a później „Naród i Państwo”. W r. 1928 został posłem do Sejmu RP z państwowej listy wyborczej Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem (BBWR), biorąc żywy udział w pracach Sejmu jako członek Komisji Konstytucyjnej (w której domagał się zmiany konstytucji w kierunku wzmocnienia władzy wykonawczej) i Komisji Skarbowej. Był też wiceprezesem klubu BBWR. Ponownie wybrany z tej samej listy w listopadzie 1930 r., złożył mandat w lutym 1931 (wraz z A. Krzyżanowskim i I. Nowakiem) na znak protestu przeciw metodom stosowanym w Brześciu wobec uwięzionych posłów z Centrolewu i usunął się do Święcicy. L. był członkiem Związku Seniorów Organizacji Młodzieży Narodowej i Związku Polskiej Młodzieży Demokratycznej; brał udział w przygotowywaniu i przewodniczył w r. 1936 zjazdowi na 50-lecie założenia «Zet»-u.

W czasie drugiej wojny światowej L. współpracował ze Związkiem Walki Zbrojnej, a następnie z miejscową placówką Armii Krajowej (AK) oraz z Komendą Główną AK. Miał stałe kontakty z departamentem rolnym w Delegaturze Rządu. W r. 1946 rozpoczął pracę we władzach Państwowych Nieruchomości Ziemskich (PNZ) w Poznaniu. Oskarżony bezpodstawnie, wraz z innymi pracownikami PNZ o sabotaż, skazany został w r. 1951 na karę 15 lat więzienia. Zwolniony w r. 1957 i całkowicie zrehabilitowany, podjął zarobkową pracę w Poznaniu. Zmarł 14 I 1959 r., pochowany został na cmentarzu Junikowo w Poznaniu. L. nie był żonaty.

Fot. w: W pięćdziesiątą rocznicę powstania «Zet»-u, Sprawozdanie ze zjazdu uczestników…, W. 1937 s. 44; – W. Enc. Powsz., (PWN); Rzepeccy, Sejm i Senat 1928–33, s. 132 (fot.), 136, 204, 206, 211, 212; Skład Osobowy Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej 1928–30, W. 1930 s. 29, 58; Boniecki; – Czubiński A., Centrolew, P. 1963; Danielewicz J., Ruchy rewolucyjne na Lubelszczyźnie 1918–1923, L. 1968 s. 32; Jędruszczak H. i T., Ostatnie lata drugiej Rzeczypospolitej (1935–1939), W. 1970; Księga pamiątkowa ku uczczeniu potrójnej rocznicy zaczątków, założenia i utrwalenia Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie (1906–1911–1916–1936), W. 1937; Micewski A., W cieniu marszałka Piłsudskiego, W. 1969; – Dokumenty i materiały do historii stosunków polsko-radzieckich, W. 1961 II; Nasza walka o szkołę polską 1901–1917, Pod red. B. Nawroczyńskiego, W. 1932 I 164, 165, 171, 174; – „Monitor Pol.” 1931 nr 30; „Naród i Państwo” 1936–9; „Przełom” 1926–35; „Życie Warsz.” 1959 nr 37, 38 (nekrolog); – Relacje M. Pajdowskiego, S. Szwedowskiego, M. Wańkowicza.

Zofia Dłużewska-Kańska